شب ادراری و بی‌اختیاری ادرار
بیشتر کودکان کنترل ادرار را بین سنین ۲-۴ سال به‌دست می‌آورند، هرچند بی‌اختیاری ادرار و خیس کردن رختخواب در حدود ٪۴۰ کودکان ۳ ساله و ٪۲۰ کودکان ۵ ساله دیده می‌شود. بی‌اختیاری ادرار در پسران شایعتر از دختران است، همچنین ممکن است به‌طور ژنتیکی در خانواده‌ها دیده شود. اگر یکی از والدین سابقه بی‌اختیاری ادرار داشته باشد، ٪۴۵ احتمال دارد تا فرزندش نیز دچار بی‌اختیاری ادرار شود، درحالی‌که اگر پدر و مادر هر دو سابقه بی‌اختیاری ادرار داشته باشند، احتمال بروز آن در فرزندشان ٪۷۷ خواهد بود.
دسته‌بندی بی‌اختیاری ادرار
بی‌اختیاری ادرار و سن
نگرانی بیشتر والدین وقتی کودکشان بعد از سن ۵-۶ سالگی هنوز کنترل ادرار شبانه ندارد شروع می‌شود، حال آنکه خود کودک معمولا تا سن ۷-۸ سالگی نگران این موضوع نیست. بی‌اختیاری روزانه اگر طی بیشتر روزها رخ دهد، در کودکان بالای ۴ سال به‌عنوان یک مشکل تلقی می‌شود. همچنین کودکی که قبلا کنترل ادرار داشته و پس از آن دچار بی‌اختیاری روزانه یا شبانه شده است باید جه بررسی و رد هرگونه علت زمینه‌ای نزد پزشک برده شود. کودکان تقریبا همیشه نهایتا کنترل ادرار خود را (اغلب بدون اینکه نیاز به درمان خاصی باشد) به دست می‌آورند، به‌این معنی که تنها ٪۵ کودکان ۱۰ ساله و ٪۲ افراد ۱۶ ساله همچنان رختخواب خود را خیس می‌کنند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
بی‌اختیاری ادرار اولیه
در صورتی‌که این علامت‌ها ویا نشانه‌ها را مشاهده کردید به پزشک مراجعه کنید:
بی‌اختیاری شبانه: خود کودک از خیس کردن رختخواب خود ناراحت است (معمولا بین سن ۷-۸ سال).
بی‌اختیاری روزانه: کودک ۵ ساله شده اما هنوز طی روز کنترل ادرار را از دست می‌دهد.
بی‌اختیاری ثانویه
در صورتی‌که این علامت‌ها ویا نشانه‌ها را مشاهده کردید به پزشک مراجعه کنید:
تکرر ادرار (کودک بیش از پیش ادرار می‌کند)؛ ممکن است نشانه‌ای از عفونت مثانه باشد.
زیاد شدن حجم ادرار (حجم ادرار کودک نسبت به قبل بیشتر شده است)؛ ممکن است نشانه‌ای از دیابت باشد.
سوزش یا درد حین ادرار؛ ممکن است نشانه‌ای از عفونت مثانه باشد.
کدر شدن یا بو دار شدن ادرار؛ ممکن است نشانه‌ای از عفونت مثانه باشد.
یبوست؛ ممکن است منجر به تخلیه نشدن کامل مثانه و عفونت شود.
مشکلات تازه ایجاد شده حین راه رفتن یا دفع مدفوع؛ ممکن است نشانه‌ای از آسیب‌های نخاع باشد.
علل بی‌اختیاری ادرار
بی‌اختیاری اولیه
در اغلب موارد، بی‌اختیاری ادرار تنها ناشی از تاخیر در تکامل بخش‌هایی از سیستم عصبی است که مثانه را کنترل می‌کنند. هر کودک نسبت به کودکان دیگر در سن متفاوتی برای کنترل مثانه آماده می‌شود. دقیقا مانند کودکی که در ۹ ماهگی راه می‌افتد و کودک نرمال دیگری که در ۱۵ ماهگی راه می‌افتد؛ سرعت تکامل هر شخصی مخصوص به خود اوست. همچنین ممکن است مثانه به‌اندازه‌ای رشد نکرده باشد که بتواند ادرار را تمام طول شب نگه دارد. نشانه این عدم آمادگی مثانه این است که کودک در طول روز به دفعات ولی به‌میزان کم ادرار می‌کند ویا طی طول شب چندین بار خود را خیس می‌کند. همچنین ممکن است کودک از نظر تکاملی هنوز قادر نباشه تشخیص دهد که مثانه پر شده است و او باید بیدار شده و به توالت برود.
بی‌اختیاری ثانویه
این مشکل اغلب ممکن است ناشی از یک استرس جدید در زندگی کودک باشد، از جمله تولد یک فرزند جدید، بیماری، آزار و اذیت توسط دیگر کودکان، مرگ یم عضو خانواده و حتی طلاق. به ندرت، برخی علت‌های زمینه‌ای همچون دیابت وسا کم‌خونی داسی شکل نیز ممکن است سبب بروز بی‌اختیاری ادرار ثانویه شوند. یبوست و مشکلات مثانه از جمله عفونت نیز ممکن است عامل ایجاد بی‌اختیاری ثانویه باشند.
بعضی کودکان ممکن است علائمی نشان دهند که کلیدی برای تشخیص علت مشکل باشد. به‌عنوان مثال زیاد شدن حجم ادرار در دیابت دیده می‌شود. کودکان مبتلا به عفونت مثانه ممکن است تکرر ادرار و یا سوزش ادرار داشته باشند و ادرار آنها ممکن است کدر ویا همراه با بو باشد. کودکان مبتلا به یبوست نیز مدفوع بسیار سفتی دارند و فواصل مدفوع کردن آنها زیاد است، هرچند ممکن است گاهی قدری مدفوع به صورت مایع از آنها خارج شود.
بی‌اختیاری روزانه
بی‌اختیاری در طول روز ممکن است ناشی از اختلالاتی در عصب‌های مثانه باشد. اگر مشکلی در نخاع وجود داشته باشد، ممکن است اختلالات راه رفتن ویا مدفوع کردن هم وجود داشته باشد. اختلالات تکامل رفتاری نیز ممکن است در ایجاد بی‌اختیاری روزانه نقش داشته باشند. یک مثال این حالت کودکان مبتلا به بیش‌فعالی و عدم تمرکز (ADHD) هستند. حواس این کودکان به راحتی پرت می‌شود و فراموش می‌کنند که به توالت بروند و وقتی متوجه می‌شوند که دیر شده است و خود را خیس کرده‌اند. علل احتمالی دیگر بی‌اختیاری روزانه شامل یبوست، عفونت‌های مجاری ادراری و دیابت می‌باشند.
درمان بی‌اختیاری ادرار
کودکان تقریبا همیشه نهایتا کنترل ادرار خود را به‌دست می‌آورند و اغلب آنها نیاز به هیچ درمان خاصی ندارند. اگر بی‌اختیاری ادرار ادامه پیدا کرد روش‌های درمانی متعددی برای آن وجود دارد.
انتخاب‌های درمانی عبارتند از:
- مداخلات حمایتی رفتاری
- زنگ خیس کردن رختخواب
- تمرین‌های مثانه
- دارو
بی‌اختیاری ادرار معمولا برای کودک خجالت زا می‌باشد و ممکن است منجر به خودداری او از رفتن به اردو ها و یا ماندن در خانه دوستانش شود. در این موارد برخی نکات ساده کمک کننده هستند:
- کودک نباید قبل خواب مایعات بنوشد، بخصوص مایعات حاوی کافئین مانند چای یا قهوه (اما هیچ وقت کودک را تشنه به رختخواب نفرستید).
- کودک را تشویق کنید تا قبل از خواب به توالت برود.
- از ملافه های مقاوم به آب روی تشک کودک استفاده کنید.
- اگر سن کودک بالا تر است از او بخواهید که ملافه را خودش عوض کند. این کار به عنوان تنبیه انجام نمی‌شود بلکه برای کمک به ایستادن کودک رو پای خود است. به یاد داشته باشید اگر فرزندان دیگری هم دارید، به آنها نیز کارهای کوچکی برای انجام دادن بدهید تا کودکتان احساس نکند تنبیه می‌شود یا از بقیه جدا افتاده است.
- تشویق کودک به خوابیدن بدون پوشک، هنگامی که هنوز آماده آن نیست، بعید است کمک کننده باشد.
- اجازه ندهید سایر اعضای خانواده کودک را مسخره کنند.
تشویق مثبت (Positive Reinforcement)
در این روش تقویمی به کودک داده می‌شود و به ازای هر شب خشک بودن یک استیکر در آن چسبانده می‌شود. با جمع شدن تعداد مشخصی استیکر کودک جایزه خواهد گرفت و به این ترتیب انگیزه بیشتری خواهد داشت. این روش در حدود ٪۲۰ کودکان مؤثر است، هرچند مشکل در برخی از آنها مجددا عود می‌کند.
زنگ خیس کردن رختخواب
زنگ‌های خیس کردن رختخواب اغلب برای شب ادراری توصیه می‌شوند، به‌خصوص برای بچه‌هایی که سن بالاتر و انگیزه زیادی برای خشک شدن دارند. انواع مختلفی از زنگ وجود دارد. این زنگ‌ها معمولا شامل یه حسگر رطوبت هستند که به شلوار کودک و نزدیک باسن او متصل می‌شود و یک زنگ که در نزدیکی کودک قرار می‌گیرد. اولین قطره‌های ادرار باعث به صدا درآمدن زنگ و در نتیجه بیدار شدن کودک و توقف ادرار می‌شوند. در این هنگام کودک زنگ را خاموش می‌کند و به توالت می‌رود.
تمرین‌های کششی مثانه
بعضی پزشکان ممکن است تمرین‌های کششی مثانه را پیشنهاد دهند. به‌عنوان مثال از کودک خواسته می‌شود که بعد از احساس اولیه نیاز به دفع ادرار، آن را تا چند دقیقه نگه دارد. این کار از نظر تئوری در کودکانی که ظرفیت مثانه آنها کم است می‌تواند کمک کننده باشد، هرچند در عمل چندان نتیجه بخش نیست.
داروها
چندین دارو از جمله دسموپرسین (DDAVP) برای درمان بی‌اختیاری ادرار تجویز می‌شوند. دسموپرسین یا هورمون ضد ادرار پرمصرفترین دارو در بی‌اختیاری ادرار است. این هورمون به طور طبیعی نیز در بدن ترشح می‌شود و به حفظ آب بدن و کاهش ادرار کمک می‌کند. این دارو در حدود نیمی از کودکان مؤثر است، هرچند بی‌اختیاری ادرار در بیشتر این کودکان بعد از قطع دارو عود می‌کند. از آنجا که بی‌اختیاری ادرار یک مشکل تکاملی است که با گذر زمان بهبود میابد، سود و زیان استفاده از این داروها، قبل از تجویزشان باید به دقت در نظر گرفته شود. ابن داروها به‌ویژه در کوتاه مدت کاربرد دارند مثلا هنگامی که کودک می‌خواهد یک شب را در منزل دوستش بگذراند و یا به اردو برود.
مهمترین نکته‌ای که باید به یاد داشته باشید این است که بی‌اختیاری ادرار مشکلی غیر ارادی است و آگاهی کودک هیچ نقشی در آن ندارد؛ همچنین کودک نمی‌خواهد شما را با این کار اذیت کند. بیشتر والدین دوست ندارند که مرتب رختخواب کودک را عوض کرده و بشویند، شما باید به حس بد خود غلبه کرده و عصبانیت خود را کنترل کنید. باید مطمئن شوید که فرزندتان خود را مقصر نمی‌داند و مطمين باشد که شما نیز او را مقصر نمی‌دانید و یا فکر نمی‌کنید که او تنبل است و همچنین بداند که این مشکل با گذر زمان بهبود می‌یابد.
0 Comments